مسجد 400 ساله؛ میراث ارزشمند تمدن اسلامی در عمان + فیلم

قدمت این مسجد به دوران امام ناصر بن مرشد الیعربی در قرن هفدهم میلادی برمی‌گردد.

 

این مسجد که در قلب روستای العلایه، در ۸۰۰ متری قلعه رستاق واقع شده است، موقعیتی مرکزی دارد و به ساکنان برای نماز و اجتماعات محلی خدمت می‌کند. این مسجد که در زمینی مرتفع حدود شش متر بالاتر از فلج (کانال آبیاری سنتی) ساخته شده است، توسط باغ‌های متنوعی احاطه شده است  که برخی از آنها موقوفه هستند مانند باغ «الفرود» در جنوب و باغ «الجهل» در شرق که اهمیت اقتصادی و اجتماعی مسجد را در جامعه برجسته می‌کند.

«احمد بن سیف المزروعی»، یکی از متولیان اوقاف مسجد توضیح داد که این مسجد دارایی‌های وقفی قابل توجهی دارد، از جمله ۴۷ سهم آب در فلج المیسر، به ارزش تقریبی ۹۴۰۰۰ ریال عمان و همچنین باغ‌هایی حاوی بیش از ۵۵۳ درخت نخل و زمین‌های کشاورزی، با ارزش تقریبی ۱۶۶۰۰۰ ریال.

---

المزروعی افزود که این مسجد از نظر تاریخی برای توزیع زکات و مواد غذایی به روستاییان واجد شرایط در مناسبت‌های مذهبی مانند عید فطر و عید قربان استفاده می‌شده است. همچنین تا همین اواخر که برخی مراسم به مسجد «سبله علیا» منتقل شد، به عنوان محل برگزاری عروسی‌ها و مراسم تشییع جنازه مورد استفاده قرار می‌گرفت.

 

این مسجد محل تجمع رهبران جامعه که در زبان محلی «اهل حل و عقد» نامیده می‌شدند، برای بحث در مورد امور روستا و میزبانی از امامان جماعات و فرمانداران بود. همچنین مکانی برای جلسات آشتی و رسیدگی‌های قضایی بود. یک محل مشخص در داخل مسجد، آب آشامیدنی را از طریق ظروف سفالی سنتی (جهال) که با آب فلج المیسر پر شده و در نقاط تعیین شده آویزان می‌شدند، تأمین می‌کرد.

 

 المزروعی تأکید کرد که این مسجد نه تنها یک مکان عبادت، بلکه یک مرکز برجسته آموزشی و زندگی اجتماعی نیز بوده است. چندین محقق و شیخ برجسته در آنجا تحصیل کردند که این امر نشان‌دهنده نقش تاریخی آن به عنوان یک مؤسسه آموزشی و اجتماعی پیشرو در رستاق است.

 

این مسجد ۲۱ متر طول و ۱۲ متر عرض دارد و دارای ۱۰ ستون است که نمازخانه را به شش بخش طولی و سه بخش عرضی تقسیم می‌کند. یک صحن مرکزی (۴ در ۳.۵ متر) برای وضو و گرمایش استفاده می‌شد. چاهی در زیر مسجد، که احتمالاً به کانال فلج متصل است، ممکن است برای وضو گرفتن استفاده می‌شده است.

 

محراب مسجد دو متر عرض و چهار متر ارتفاع دارد و با کتیبه‌های ساده اما زیبا با شهادتین تزئین شده است. کارهای مرمت اخیر، محراب را گسترش داده و جذابیت زیبایی‌شناختی آن را افزایش داده است.

 

در ابتدا این مسجد سه ورودی داشت؛ دو ورودی در ضلع شرقی و یکی در ضلع شمالی. با این حال، پس از تعیین این مسجد برای اقامه نماز جمعه، یک ورودی جنوبی جدید برای امام و افراد دارای معلولیت اضافه و درب شمالی بسته شد.