سینما هر روز بیشتر از آیین‌های بومی و ملی فاصله می‌گیرد

مهدی فقیه، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون در گفت‌و‌گو با ایکنا با بیان اینکه نتوانستیم به مناسک و آیین‌ها در سینما و تلویزیون نگاهی مناسب داشته باشیم، اظهار کرد: نگاه به آیین‌ها و مناسک در دهه 60 و ابتدای هفتاد بسیار بهتر از آن چیزی بود که امروز شاهدش هستیم. در شرایط فعلی آن چه بیشتر از هر چیز اهمیت دارد، فروش گیشه است، برای همین هم فیلم‌هایی را روی پرده می‌بینیم که به لحاظ کیفی ارزش و جایگاه لازم را در تولیدات ندارد. در همین رابطه به یکی از کارهایی که سال 64 خود آن را ساختم، اشاره می‌کنم. «اچ و مچ» مجموعه‌‌ای نمایشی برای کودک بود که در دو فصل آن را ساخته بودیم. در این کار سعی شده بود در قالب کار عروسکی فرهنگ و آیین‌های ما به کودکان آموخته شود.

وی افزود: دور شدن از آیین‌های بومی طی دهه‌های گذشته، باعث شده بسیاری از کودکان ما با فرهنگ ملی خود غریبه باشند. بگذارید بابانوئل را مثال بزنم. امروز اگر از بیشتر کودکان سؤال کنید بابا نوئل را می‌شناسند، اما اگر از آنها درباره عمو نوروز یا ننه سرما سؤالی شود فکر نمی‌کنم، عده زیادی از آنها با چنین شخصیت‌هایی آشنا باشند، زیرا در برنامه‌های نمایشی  سینما و تلویزیون چنین الگوهایی را مشاهده نکرده‌اند. این کم کاری نیز تقصیرش بر گردن افرادی است که در این حوزه صاحب اختیار هستند، زیرا اگر  سفارش‌های لازم را داده بودند، هنرمندان بسیار خوبی داریم که دغدغه ساخت چنین کارهایی را دارند.

تعزیه به کارهای حزن‌انگیز خلاصه نمی‌شود

این بازیگر ادامه داد: تنوع مناسک‌های آیینی در کشورمان، تنها به مناسک حزن‌انگیز نیست، بلکه ما کارهای شاد و کمدی نیز داریم که بسیاری از آن مطلع نیستند. بهترین نمونه در این میان نمایش تعزیه است، اگر از هر فردی درباره تعزیه سؤالی پرسیده شود مطمئن باشید به شما جواب خواهد داد که این هنر تنها رویکردی حزن‌انگیز دارد، درحالیکه در این هنر موضوعات و اشکال مختلفی را داریم که بسیاری از آنها مطلع نیستند. این موضوع را درباره نقالی یا نمایش‌های عروسکی هم می‌توان مشاهده کرد.

فقیه اضافه کرد: در تعزیه جشن حنابندان حضرت علی اکبر(ع) وجود دارد که متأسفانه درباره آن چندان کاری انجام نشده است. از این دست موضوعات به‌وفور وجود دارد، تنها کافی است در این رابطه تحقیقات مناسبی انجام شود تا آیین‌ها و رسم‌های زیبا و جدید در اختیار مخاطبان قرار گیرد. در همین رابطه باید اضافه کنم که پرداختن به آیین‌ها و رسومات بومی و دینی انتظار می‌رود درآمدزا هم باشد به شرطی‌که بدانیم چگونه از آن استفاده کنیم.

وی سینمای هند را در استفاده از آیین‌ها موفق توصیف کرد و گفت: سینمای هند، ذاتاً ساختاری مخاطب‌پسند دارد و برای خوشایند مخاطب اثر تولید می‌کند، اما همیشه در فیلم‌های آنها نگاه به رسومات یکی از اولویت‌هاست. این موضوع در فیلم‌های تجاری شکلی جدی‌‌تر هم دارد. نکته جالب اینجاست که مخاطب هم آن را پذیرفته است، چون سلیقه آنها به این سمت هدایت شده است. در سینمای آمریکا نیز این مسئله دیده می‌شود. در فیلم‌های آمریکای توجه به پرچم، یکی از اولویت‌هاست که نگاه به آن همیشگی است، اما در چند فیلم ایرانی نگاه به پرچم به‌عنوان یک اصل مد نظر قرار گرفته است؟