سینمای دفاع مقدس برای اثرگذاری نیازمند بازآفرینی در زبان بیان است
ابوالفضل حاجتمند با بیان اینکه سینمای دفاع مقدس طی چهار دهه گذشته توانسته روایت‌های متنوعی از رشادت‌ها، ایثار و زندگی رزمندگان ارائه دهد، گفت: با این حال این سینما برای بقا و اثرگذاری بر نسل امروز نیازمند بازآفرینی در روایت‌ها و زبان بیان است تا بتواند همچنان الهام‌بخش و آموزنده باقی بماند.
سینمای دفاع مقدس همواره بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت فرهنگی و تاریخی ایران بوده است. این سینما طی چهار دهه گذشته توانسته روایت‌های متنوعی از رشادت‌ها، ایثار و زندگی روزمره رزمندگان ارائه دهد و با پرداختن به تجربه‌های انسانی و اجتماعی جنگ، نسل‌های مختلف مخاطب را با واقعیت‌های تاریخی آشنا کند. با این حال، مسیر پیش روی این سینما همواره با چالش‌هایی همراه بوده و نیازمند بازآفرینی مستمر در روایت‌ها و زبان بیان است تا بتواند همچنان جذاب و تأثیرگذار باقی بماند.
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که امروز سینمای دفاع مقدس با آن مواجهه دارد، تغییر ذائقه مخاطب و شکل‌گیری نسل جدید با زبان و فرم متفاوت زندگی است. این نسل کمتر به سینما و تلویزیون سنتی متکی است و شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیجیتال، عادات رسانه‌ای و شیوه ارتباط او با محتوا را تغییر داده‌اند. در چنین شرایطی، بازآفرینی روایت‌ها و بهره‌گیری از فرم‌ها و ابزارهای مدرن، نه تنها یک ضرورت فرهنگی، بلکه عامل بقای سینمای دفاع مقدس در میدان رقابت با آثار داخلی و خارجی است.
ابوالفضل حاجتمند، تهیه‌کننده سینمای دفاع مقدس پیرامون این حوزه گفت‌وگویی با خبرگزاری ایکنا انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا - با توجه به تجربه طولانی سینمای دفاع مقدس و آثاری که طی چهار دهه گذشته تولید شده‌اند، به نظر شما وضعیت کنونی این سینما چگونه است؟ همچنین چه فرصت‌هایی برای سازندگان وجود دارد تا بتوانند فرهنگ دفاع مقدس را به شکل جذاب و تأثیرگذار به نسل امروز منتقل کنند؟
سینمای دفاع مقدس در مجموع وضعیت مناسبی دارد و توانسته طی چهار دهه آثار ارزشمند و تأثیرگذاری تولید کند. با این حال، این سینما نیازمند بازآفرینی در روایت‌ها و زبان بیان است. به بسیاری از موضوعات جنگ هنوز کمتر پرداخته شده؛ به ویژه بازتاب جنگ 12 روزه ظرفیت‌های فراوانی برای روایت و تأثیرگذاری بر نسل امروز دارد. بازآفرینی روایت‌ها این امکان را فراهم می‌کند که نه تنها جنبه‌های انسانی جنگ بلکه پیچیدگی‌های سیاسی و اجتماعی آن دوره نیز به تصویر کشیده شود و مخاطب با واقعیت‌های تاریخی بهتر آشنا شود. اگر روایت‌ها با سلیقه و دغدغه‌های نسل جدید همسو نشوند، حتی بودجه‌های کلان هم نمی‌توانند اثرگذاری مطلوب را تضمین کنند.
ایکنا - چه چالش‌هایی امروز سینمای دفاع مقدس را تهدید می‌کند، به ویژه در مواجهه با تغییر ذائقه مخاطب نسل جدید و رقابت با آثار سینمایی و سریال‌های خارجی؟ برای اینکه این سینما برای مخاطب امروز جذاب و تأثیرگذار باشد، چه اقداماتی باید انجام شود و سازندگان باید چه نکاتی را مدنظر قرار دهند؟
مهم‌ترین چالش سینمای دفاع مقدس تغییر ذائقه مخاطب است. نسل جدید با زبان و فرم متفاوت زندگی می‌کند و اگر روایت‌ها متناسب با دغدغه‌ها و انتظارات او بازآفرینی نشوند، حتی با بودجه‌های بالا هم نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد. علاوه بر این، رقابت با تولیدات سینمایی و سریال‌های خارجی فشار مضاعفی بر سازندگان وارد می‌کند و ضرورت خلاقیت و نوآوری در فرم و محتوا را افزایش داده است. برای جذاب کردن آثار دفاع مقدس، فیلم‌ها باید قصه‌ای انسانی و واقع‌گرایانه داشته باشند، شخصیت‌ها واقعی و ملموس باشند و از زبان سینمایی مدرن استفاده شود تا ارزش‌های دفاع مقدس در قالبی تازه و تأثیرگذار منتقل شوند.
چگونه می‌توان شخصیت‌ها و داستان‌های دفاع مقدس را به شکلی واقعی و ملموس برای مخاطب امروز به تصویر کشید؟ چه عناصر بصری و هنری در این مسیر اهمیت دارند و چگونه می‌توان تجربه احساسی و بصری مخاطب را تقویت کرد؟
یک فیلم دفاع مقدس زمانی برای مخاطب امروز جذاب و اثرگذار است که هم قصه‌ای انسانی و واقع‌گرایانه داشته باشد و هم از نظر فرم و جذابیت‌های بصری به‌روز ساخته شود. شخصیت‌ها باید نزدیک به زندگی واقعی مردم باشند و نه ایده‌آل‌سازی شده یا ماورایی باشند.
سینمای دفاع مقدس در مجموع وضعیت مناسبی دارد و توانسته طی چهار دهه آثار ارزشمند و تأثیرگذاری تولید کند
استفاده از زبان سینمایی مدرن، طراحی صحنه، نورپردازی، موسیقی و جزئیات محیطی، تجربه بصری و احساسی مخاطب را شکل می‌دهد و امکان همذات‌پنداری با شخصیت‌ها را فراهم می‌کند. در کنار داستان، این جزئیات باعث می‌شوند ارزش‌های دفاع مقدس به شکلی ملموس و تأثیرگذار منتقل شود و مخاطب با واقعیت‌های جنگ آشنا شود.
ایکنا - نقش خانواده‌ها و مشاوران فرهنگی در تولید آثار دفاع مقدس چیست و چگونه می‌توان از زاویه زندگی روزمره رزمندگان روایت‌های انسانی و آموزنده ارائه کرد؟ مشارکت خانواده‌ها چه تأثیری بر اصالت و عمق روایت‌ها دارد؟
خانواده‌ها نقش محوری در شکل‌دهی پیام‌آوری آثار دفاع مقدس دارند. ایثار و صبر مادران، همسران و فرزندان رزمندگان بخش جدایی‌ناپذیری از روایت جنگ است و بدون این نگاه انسانی، تصویر دفاع مقدس ناقص خواهد بود. مشارکت خانواده‌ها و مشاوران فرهنگی ضروری است تا روایت‌ها اصالت و عمق انسانی خود را حفظ کنند و پیام جنگ به نسل امروز به درستی منتقل شود. تجربه روزمره و شرایط عاطفی خانواده‌ها بخش مهمی از هویت اجتماعی جنگ را شکل می‌دهد و روایت‌هایی که از زاویه خانواده‌ها و زندگی داخلی رزمندگان بیان می‌شوند، هم حقایق را صادقانه نشان می‌دهند و هم الگوهای اخلاقی و انسانی قابل اعتنایی برای نسل امروز ارائه می‌کنند.
ایکنا - چرا سینمای داستانی به‌عنوان مؤثرترین فرم برای بیان تجربه‌های دفاع مقدس شناخته می‌شود؟ این فرم چگونه می‌تواند پیام‌های جنگ را با خلاقیت هنری و واقعیت تاریخی تلفیق کند و مخاطب را با شخصیت‌ها همراه سازد؟
سینمای داستانی مؤثرترین فرم برای بیان تجربه‌های دفاع مقدس است، البته به شرطی که خوش‌ساخت باشد و قصه‌ای قوی، جذاب و باورپذیر داشته باشد. این فرم انعطاف کافی برای تلفیق واقعیت تاریخی با خلاقیت هنری دارد، به طوری که اثر هم آموزنده باشد و هم جذاب. به همین دلیل، فرم داستانی این امکان را می‌دهد که تجربه شخصی رزمندگان و خانواده‌ها وارد روایت شود و قصه‌ها اصالت پیدا کنند.
ایکنا - چه تجربه‌هایی از مشارکت مستقیم رزمندگان و خانواده شهدا در تولید آثار دفاع مقدس وجود دارد و این تجربه‌ها چگونه کیفیت و اصالت روایت‌ها را ارتقا می‌دهند؟ نمونه‌ای از چنین تجربه‌ای چیست؟
تجربه شخصی رزمندگان و خانواده شهدا نقش بسیار مهمی در تولید آثار دفاع مقدس دارد. وقتی آنها در روایت دخیل باشند، قصه‌ها اصالت پیدا می‌کنند و واقعیت جنگ به شکل ملموس منتقل می‌شود. به‌عنوان مثال، در سریال «بچه زرنگ» حضور و مشارکت خانواده‌های شهدا باعث شد جزئیات و تجربه‌هایی که معمولاً از چشم دیگران پنهان می‌ماند، به تصویر کشیده شود و اثر از نظر انسانی و تاریخی بسیار غنی شود. این تجربه نشان می‌دهد که بدون مشارکت مستقیم کسانی که جنگ را از نزدیک دیده‌اند، روایت‌ها ناقص و سطحی خواهند بود.
ایکنا - با توجه به تغییر شیوه ارتباط نسل جدید با رسانه‌ها و رشد شبکه‌های اجتماعی، سینمای دفاع مقدس چگونه باید با این تحولات همسو شود؟
نسل جدید کمتر به سینما یا تلویزیون سنتی متکی است و شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیجیتال سبک زندگی و عادات رسانه‌ای او را تغییر داده‌اند. بنابراین سینمای دفاع مقدس باید آثار کوتاه‌تر، جذاب‌تر و متناسب با عادات رسانه‌ای نسل جدید تولید کند. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین سینمایی و گرافیک دیجیتال می‌تواند تجربه‌ای ملموس و تأثیرگذار برای مخاطب خلق کند و او را به عمق روایت جنگ ببرد، بدون اینکه از واقعیت‌ها فاصله گرفته شود. این همسو شدن با تغییرات رسانه‌ای، باعث می‌شود پیام‌های دفاع مقدس به نسل‌های آینده منتقل شده و ارزش‌های انسانی، اخلاقی و اجتماعی آن تقویت شود.
گفت‌وگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
