مراحل حج؛ نخست تفکر و سپس تشرف
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت گفت: به هیچ وجه به کسی که می‌گوید «چرا پولمان را به جیب کشورهای دیگر بریزیم» پیشنهاد تشرف به عمره نمی‌دهم، بلکه پیشنهاد تفکر و تأمل می‌دهم و به او می‌گویم بنشین و فکر کن.
به گزارش ایکنا، در حالی که موضوع بی‌توجهی، عدم تمایل و یا حتی ضدیت جوانان با مسائل دینی و موضوعات دین محور نُقل برخی از محافل و رسانه‌هاست، زمان اعلام پیش‌ثبت نام عمره دانشگاهیان با خیل زیادی از دانشجویان علاقه‌مند به این سفر معنوی مواجه می‌شویم. این استقبال به حدی است که سال گذشته که سهمیه عمره دانشجویی چهار هزار نفر بود، 150 هزار نفر متقاضی این سفر بودند.
همین اتفاق در مناسبت‌هایی مانند اربعین حسینی و مراسم عزاداری محرم و صفر نیز رخ می‌دهد؛ اما نکته تأسف برانگیز این است که همان افرادی که خودشان حاضر هستند برای سفرهای خارجی غیر مذهبی ده‌ها میلیون تومان هزینه کنند، در مواجهه با جوانی که راهی عمره، عتبات و اربعین شده می‌گوید: چرا پولت را به جیب مردم دیگر کشورها می‌ریزی. چرا با همان پول به دیگر کشورها نمی‌روی و ... .
اما به راستی بهترین سن برای انجام سفر عمره چه سنی است و آیا این سفر برای همه جوانان مناسب است؟
حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت در گفتوگو با ایکنا، در پاسخ به این سؤال که برخی مطرح می‌کنند توجه جوانان به مسائل دینی کاهش یافته است، آیا حضور جوانان در سفرهای زیارتی مثل عمره کاهش یافته که دلیلی بر اثبات این ادعا باشد؟ گفت: استقبال از برنامه‌های فرهنگی و مذهبی منوط به عوامل مختلفی است؛ شرایط و عوامل در هر زمان با زمان دیگر تفاوت دارد و نمی‌توان دو مسئله را در دو زمان متفاوت با هم مقایسه کرد بلکه باید به عوامل مؤثر بر آن توجه داشت.
عدم استقبال نشانه دین گریزی نیست
وی با ذکر مثالی گفت: اگر در یک سال، استقبال زائران از سفر عتبات در ایام نوروز بسیار زیاد باشد و در سال دیگر، در همین ایام، استقبال کمتری صورت گیرد، نباید نتیجه گرفت که علاقه مردم به زیارت کاهش یافته است؛ بلکه باید بررسی کرد که چه عواملی در این تفاوت مؤثر بوده‌اند. مثلاً یک سال ایام عید مصادف با ماه مبارک رمضان بوده و مردم از سفرهای نوروزی عتبات استقبال نکرده‌اند تا بتوانند روزه بگیرند. بنابراین این عدم استقبال نشانه دین‌گریزی افراد نیست.
وی ادامه داد: به طور مثال ممکن است در یک سال، زمینه‌هایی مانند پرداخت وام فراهم شده و جمع بیشتری از مردم با استفاده از تسهیلات، به عتبات مشرف شده‌اند، اما در سال دیگر چنین تسهیلاتی وجود نداشته و در نتیجه استقبال کمتر شده است. مردم ایران انصافاً در برنامه‌های دینی و مذهبی به شکل فعال و کوشا حضور دارند. شب‌های قدر صحن‌های حرم امام رضا(ع) و دیگر اماکن مذهبی مملو از جمعیت است؛ یا در مراسم دعای عرفه و راهپیمایی روز قدس، شاهد حضور پر شمار و پرشور مردم هستیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین نواب اضافه کرد: حتی در راهپیمایی‌های سال‌‌های اخیر، شاهد حضور راهپیمایی اولی‌‌ها هستیم یعنی افرادی که برای اولین بار در راهپیمایی‌ها شرکت می‌کنند. ریزش و رویش همیشه در تاریخ و در همه حوزه‌ها وجود داشته است؛ حتی در زمان پیامبر گرامی اسلام(ص) نیز برخی از اصحاب ریزش داشتند و از سوی دیگر، رویش‌هایی از مناطق دیگر اتفاق می‌افتاد.
وی در رابطه با عمره دانشگاهیان و استقبال از این برنامه‌ها، گفت: برنامه‌هایی مانند عمره و عتبات دانشگاهیان در سه دهه اخیر دنبال شده و ستادی برای مدیریت عمره و عتبات دانشگاهیان در حال فعالیت است. طی دو سال گذشته، حج تمتع نیز به این برنامه‌ها اضافه شده و اساتیدی که فیش حج دارند در قالب یک کاروان ویژه به حج تمتع اعزام می‌شوند و خدماتی ویژه اساتید به آنها ارائه می‌شود.
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت اظهار کرد: برای کاروان حج تمتع اساتید، روحانی کاروان با تحصیلات بالا که با دانشگاهیان ارتباط دارد در نظر گرفته می‌شود. دانشگاهیان در جلسات ویژه عمره و حج نیز شرکت کرده و در برخی از برنامه‌ها مقالات مرتبط از سوی آنان ارائه می‌شود؛ مقالات برتر نیز پس از حج توسط بعثه منتشر می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین نواب در پاسخ به این سؤال که اگر جوانی از شما بپرسد چرا باید به عمره بروم و پولم را برای این سفر هزینه کنم، چه پاسخی به وی می‌دهید؟ گفت: انسان‌ها متفاوت هستند و هر کسی یک بلوغی دارد؛ در هر مسئله‌ای هم هر فردی در زمانی متفاوت به بلوغ می‌رسد. ممکن است یک فرد در سن 30 سالگی به بلوغ فکری نرسیده باشد اما فرد دیگری در 12 سالگی به بلوغ فکری برسد.
وی ادامه داد: در رابطه با مسائل دینی هم همینطور است. فردی مثل شهید حججی که یک جوان کم سن است، دست از همه چیز می‌شوید و به جهاد می‌رود و وقتی اسلحه پشت سر او می‌گذارند و او را اسیر می‌کنند، حتی اخم هم نمی‌کند. او به بلوغ فداکاری و جان‌نثاری رسیده است؛ در نقطه مقابل، فردی ممکن است وقتی خبر بمباران یک شهر دیگر را بشنود، مضطرب و آشفته شده و به دنبال فرار باشد؛ این فرد در این مسئله به بلوغ نرسیده است.
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت اضافه کرد: در مورد سفر عمره نیز فرد ابتدا باید زمینه‌های این سفر را در خود پیدا کند. امام راحل(ره) با استناد به روایات می‌فرمودند: هر کاری که انسان می‌خواهد انجام دهد، باید اول آن را بشناسد و به آن ایمان داشته باشد، سپس وارد آن شود. اگر کسی اعتماد و ایمان به کاری نداشته باشد، همیشه دلهره و دغدغه دارد که مبادا راه اشتباهی رفته باشد.
به جای تشرف ناآگاهانه، تفکر کنید
وی تصریح کرد: به هیچ وجه به کسی که می‌گوید «چرا پولمان را به جیب کشورهای دیگر بریزیم» پیشنهاد تشرف نمی‌دهم، بلکه پیشنهاد تفکر و تأمل می‌دهم و به او می‌گویم بنشین و فکر کن. در کشور ما، هر روز پروازهای متعددی به سمت کشورهای مختلف، از جمله برای عمره، انجام می‌شود. افرادی که سفر می‌روند، اهداف مختلفی دارند. عده‌ای برای سیاحت سفر می‌روند؛ سیاحت نیز جزوی از زندگی انسان‌ها است تا روزهای جدیدی برای خود رقم بزنند؛ عده‌ای برای درمان، برخی برای تحصیل و برخی برای کار و خدمت به سفر می‌روند. کسی که برای کار می‌رود، درآمدی کسب می‌کند؛ آنکه برای درمان می‌رود، سلامتی می‌یابد و آنکه برای سیاحت می‌رود، حالش تازه می‌شود؛ اما کسی که برای زیارت می‌رود، حس خوبی پیدا می‌کند، احساس جدیدی را تجربه می‌کند و به اصطلاح قدیم «استخوان سبک می‌کند»، اشک می‌ریزد، روحی تازه می‌یابد و صفای درونی برای وی ایجاد می‌شود.
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت اظهار کرد: کسی که به عمره و حج مشرف می‌شود، در سرزمینی قدم می‌گذارد که پیامبر(ص)، امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و دیگر ائمه(ع) در آنجا به دنیا آمده و زندگی کرده‌اند. امام رضا(ع) نیز تا دو سه سال قبل از شهادتشان در آن سرزمین بودند.
حجت‌الاسلام والمسلمین نواب تصریح کرد: بدخواهان مطرح می‌کنند که افراد با سفر عمره و حج پولشان را در جیب دیگران می‌ریزند در حالی که این پول هزینه زیارت و حضور در مکانی می‌شود که پیامبران الهی و ائمه(ع) در آنجا حضور داشته‌اند؛ از سوی دیگر مگر افرادی که سفر سیاحتی به کشورهای دیگر می‌روند، پولشان را در جیب چه کسی می‌ریزند؟
وی اضافه کرد: متأسفانه برخی از افرادی که به بعضی کشورها سفر می‌کنند، هنگام بازگشت پشیمان می‌شوند چون در آن کشورها گناه کرده‌اند و حتی ممکن است به بیماری مبتلا شده باشند؛ اما کسی که به مکه و مدینه می‌رود، خانه خدا را زیارت می‌کند و راه ابراهیم خلیل‌الرحمان را دنبال می‌کند. خداوند در قرآن می‌فرماید: «سلام بر ابراهیم». خداوند به حضرت ابراهیم(ع) درود فرستاده است. عمره‌گزار کنار تربت پاک حضرت خدیجه کبری (س) قرار می‌گیرد؛ حضرت خدیجه(س) کسی است که خداوند بر ایشان درود فرستاده است.
حجت‌الاسلام نواب افزود: هرکس به هرکجا سفر کند، ناگزیر است پولی را برای هزینه‌های خود به مردم آن کشور بپردازد، زیرا هزینه‌هایی مانند هتل، حمل‌ونقل و تغذیه و ... وجود دارد و در مقابل این پول، خدمات دریافت می‌کند. دشمنان برای تضعیف روحیه مردم، چنین شبهاتی را مطرح می‌کنند که با سفر عمره پولتان را در جیب دیگران می‌ریزید.
پولتان را به هیچ کس ندهید؛ بنشینید و فکر کنید
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت به افرادی که مطرح می‌کنند سفر عمره و حج، باعث می‌شود پول ما در اختیار مردم سایر کشورها قرار گیرد توصیه کرد، پولشان را به هیچ کسی ندهند، بلکه بنشینند و فکر کنند، چرا که «اول تفکر است، تشرف نیست». تا فردی شایستگی تشرف را پیدا نکرده است نباید به عمره مشرف شود. تا زمانی که این بلوغ و شایستگی ایجاد نشده، نباید مشرف شد.
وی افزود: مرحوم الهی قمشه‌ای(ره) می‌فرمود: «هر بار که به مشهد رفتم، قبل از آن اول دعوت شده‌ام». سؤال کردند که چگونه دعوت شده‌اید؟ پاسخ دادند: در خواب یا مکاشفه‌ای دیدم که عنایتی به من شد و دلم آمادگی زیارت پیدا کرده است. وقتی دل انسان آماده باشد، هنگامی که به زیارت می‌رود اشکش جاری و حالش خوب می‌شود اما اگر آمادگی وجود نداشته باشد، سختی‌های مسیر بر او گران می‌آید، اما با آمادگی، حتی تحمل خارهای راه نیز در نظرش دشوار نیست.
حجت‌الاسلام والمسلمین نواب در پایان اظهار امیدواری کرد عزیزانی که به عمره و حج مشرف می‌شوند، به ویژه افراد تحصیل‌کرده، برای خود برنامه داشته باشند و تأکید کرد: اگر کسی بخواهد از این سفر استفاده خوبی ببرد، باید از کسانی که قبلاً رفته‌اند برنامه بگیرد، خودش نیز بنشیند و فکر کند و ببیند نیازهای روحی و فکری‌اش چیست و برای خود برنامه‌ای بنویسد.
وی تصریح کرد: اگر کسی در مکه و مدینه از هتل بیرون بیاید و نداند به سمت راست برود یا چپ، یعنی برنامه ندارد و از سفر استفاده کافی نمی‌برد. اما اگر برنامه داشته باشد، حتی اگر کسی به او پیشنهاد مسیر دیگری بدهد، می‌گوید: «نه، من برنامه دارم». چون وقت او ارزشمند است. اگر مبلغی که زائران هزینه می‌کنند را بر دقایق شبانه‌روز حضور در سرزمین وحی تقسیم کنید، می‌بینید برای هر دقیقه مبلغ زیادی پرداخت شده است که نباید به راحتی از دست داد و مهم‌تر از این هزینه، فرصت زیارت و عمره‌گزاری است که ممکن است فقط یکبار در عمر هر فردی نصیب او شود.
گفتوگو از زهرا ایرجی
انتهای پیام
