خطر نابودی حریم امن آشنایی در سنت ایرانی

 

 

«بلایند دیت» به ملاقاتی گفته می‌شود که طی آن دو فرد، بدون هرگونه شناخت قبلی و عموماً از طریق یک واسطه (فرد یا پلتفرم آنلاین)، برای ارزیابی یکدیگر و بررسی امکان برقراری رابطه، با هم دیدار می‌کنند. ویژگی اصلی این قرار، ناشناس ماندن هویت واقعی، ظاهر و خصوصیات شخصیتی طرفین تا لحظه ملاقات است. این شیوه، فرآیند آشنایی را به تجربه‌ای آنی، غیرقابل پیش‌بینی و مبتنی بر برداشت‌های لحظه‌ای تبدیل می‌کند.

 

این پدیده می‌تواند پیامد‌های منفی قابل توجهی برای فرد، خانواده و ساختار‌های اجتماعی به همراه داشته باشد که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

 

 

ریسک‌های امنیتی و فیزیکی: ملاقات با فردی کاملاً ناشناس، شخص را در معرض خطراتی مانند آزار، سوءاستفاده و جرائم گوناگون قرار می‌دهد. نبود شناخت قبلی، امکان بررسی صحت هویت و نیت طرف مقابل را از بین می‌برد.

 

آسیب‌های عاطفی و روانی: ماهیت این قرارها، مبتنی بر ارزیابی سریع و اغلب ظاهری است و می‌تواند به «شیءانگاری»، کاهش عزت نفس (در صورت رد شدن) و اضطراب شدید منجر شود. فرد در موقعیت آسیب‌پذیری قرار می‌گیرد که در آن، کل هویت او در یک دیدار کوتاه مورد قضاوت قرار می‌گیرد.

 

گسترش روابط سطحی و مصرف‌گرایانه: بلایند دیت، فرهنگ «روابط یکبار مصرف» را تقویت می‌کند. در این فضا، افراد به جای سرمایه‌گذاری عاطفی و تلاش برای شناخت عمیق، به سرعت از یک رابطه به رابطه دیگر می‌روند و این امر، توانایی ایجاد پیوند‌های پایدار و معنادار را در بلندمدت تضعیف می‌کند.

 

فریب و عدم صداقت: فضای مجازی به عنوان بستر اصلی اینگونه قرارها، امکان ارائه تصویری غیرواقعی از خود را افزایش می‌دهد. افراد ممکن است در مورد شغل، وضعیت مالی، تحصیلات و حتی ویژگی‌های شخصیتی خود دروغ بگویند و این عدم صداقت، اساس شکل‌گیری یک رابطه سالم را از ابتدا تخریب می‌کند.

 

 

تضعیف نقش نظارتی و حمایتی خانواده: در الگو‌های سنتی و حتی مدرن سالم، خانواده به عنوان یک نهاد حمایتی، نقش مهمی در فرآیند آشنایی و ازدواج ایفا می‌کند. بلایند دیت این نقش را به طور کامل حذف کرده و فرد را از پشتوانه مشورتی و حمایتی خانواده محروم می‌سازد.

 

افزایش بی‌ثباتی در روابط: روابطی که بر پایه‌های سست و شناخت آنی شکل می‌گیرند، فاقد پایداری لازم برای تشکیل خانواده هستند. این امر می‌تواند به افزایش نرخ طلاق و کاهش تعهد در روابط بلندمدت منجر شود.

 

تعارض ارزش‌ها: این پدیده، ارزش‌های فردگرایانه افراطی را جایگزین ارزش‌های خانواده‌محور می‌کند و مفهوم تعهد و مسئولیت‌پذیری متقابل را که اساس تشکیل خانواده است، کمرنگ می‌سازد.

 

 

کالایی شدن روابط انسانی: بلایند دیت به روابط انسانی، به‌ویژه روابط عاطفی، به مثابه یک «معامله» یا «کالا» می‌نگرد. افراد براساس معیار‌های سطحی و مصرفی «انتخاب» یا «رد» می‌شوند که این امر به کرامت انسانی لطمه می‌زند.

 

فرسایش اعتماد اجتماعی: گسترش فریب و روابط بی‌ثبات، به کاهش سطح اعتماد عمومی در جامعه می‌انجامد. افراد نسبت به نیت دیگران بدبین شده و در برقراری ارتباطات اصیل دچار تردید و اضطراب می‌شوند.

 

نرمال‌سازی رفتار‌های پرخطر: ترویج گسترده این پدیده در رسانه‌ها، آن را به عنوان یک رفتار عادی و حتی مطلوب جلوه می‌دهد و حساسیت جامعه نسبت به خطرات آن را کاهش می‌دهد.

 

درواقع آغاز این پدیده در ایران با فعالیت صفحات اینستاگرامی مانند صفحه «وینی» همراه بود که با انتشار ویدئو‌هایی از قرار‌های ناشناس جوانان، هزاران دنبال‌کننده جذب کردند. محتوای آنها شامل ضبط قرار‌های واقعی در کافه‌ها و ثبت واکنش‌های رفتاری طرفین بدون شناخت قبلی بود. پس از مدتی، مشخص شد بسیاری از این ویدئو‌ها حاوی رفتار‌های مغایر با اخلاق، تحقیر عاطفی و محتوای تجاریِ مبتذل هستند. صفحه یادشده پس از چند ماه فعالیت مسدود شد و صفحات مشابه نیز مورد بررسی پلیس فتا قرار گرفتند.

 

در اردیبهشت ۱۴۰۳، پلیس امنیت عمومی فراجا از شناسایی و بازداشت ۱۵ نفر از برگزارکنندگان اصلی جلسات بلایند دیت در فضای مجازی خبر داد. براساس اطلاعیه رسمی، این افراد با عنوان تولید محتوای سرگرم‌کننده، جلسات واقعی بلایند دیت را با حضور افراد ناشناس (عمدتاً دختران جوان) در کافه‌ها فیلم‌برداری و پس از ویرایش، در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کردند. در بخشی از گزارش آمده بود: «برخی از این جلسات منجر به تخلفات اخلاقی و فریب شرکت‌کنندگان شده و در یک مورد، از تصاویر خصوصی دختران برای تبلیغات صفحه استفاده شده است.» همچنین، دو نفر از عوامل اصلی ضبط و پخش محتوای مستهجن در قالب بلایند دیت‌های ساختگی، در پرونده‌ای جداگانه بازداشت شدند.

 

در خرداد ۱۴۰۳، پلیس با اشاره به ادامه تخلفات اعلام کرد: «تا اطلاع ثانوی، هرگونه برنامه بلایند دیت یا قرار ناشناس، چه در فضای مجازی و چه در اماکن عمومی، ممنوع است.»

 

از تابستان همان سال، همه صفحات مرتبط با بلایند دیت ایرانی یا حذف شده و یا با هشدار رسمی مواجه شدند. عوامل اصلی نیز به اتهام نشر محتوای مبتذل، ترویج بی‌هویتی اجتماعی و نقض حریم خصوصی افراد مورد پیگرد قانونی قرار گرفتند.

 

 

برخی دختران شرکت‌کننده، پس از پخش ویدئو بدون رضایتشان، دچار شهرت منفی و طرد از سوی خانواده شدند. در مواردی، از اطلاعات شخصی افراد برای ایجاد صفحات جعلی یا حملات آنلاین سوءاستفاده شد. چندین قربانی با تشخیص مشاوره‌های روان‌شناسی دولتی، به اختلال اضطراب پس از تجربه تحقیر عمومی مبتلا شدند و تولیدکنندگان با سوءاستفاده از جذابیت رسانه‌ای، روابط انسانی را به ابزاری برای سودآوری و جذب فالوور تبدیل کردند.

 

پدیده بلایند دیت در ایران در مدت کوتاهی از یک شوک فرهنگی به پرونده‌ای قضایی تبدیل شد، این روند نشان می‌دهد که؛ فضای مجازی، در صورت نبود تربیت رسانه‌ای مناسب، می‌تواند به سرعت رفتار‌های نمایشی را به بحرانی اجتماعی مبدل کند. همچنین فقدان قوانین شفاف برای حمایت از حریم خصوصی جوانان، زمینه را برای ظهور مدل‌های خطرناک «آزمایش‌های عاطفی» فراهم کرده است. نهاد‌های فرهنگی و آموزشی باید پیش از هر اقدام انتظامی، رویکردی آگاهی‌بخش، آموزشی و منتقدانه در قبال پدیده‌هایی مانند بلایند دیت در پیش بگیرند.