«اخلاق هوش مصنوعی»؛ راهنمای فلسفی برای عبور از برزخ فناوری

به گزارش ایکنا؛ کتاب «اخلاق هوش مصنوعی» نوشته لوچیانو فلوریدی، یکی از چهره‌های فلسفه معاصر است که علیرضا ثقة‌الاسلامی آن را ترجمه کرده و برای انتشار به نشر کرگدن سپرده است.

این کتاب اثر تحلیلی و فلسفی ارزشمندی در حوزه اخلاق هوش مصنوعی و سیاست‌گذاری در قلمرو آن است که در دو بخش «شناخت هوش مصنوعی» و «ارزیابی هوش مصنوعی» سامان یافته است. بخش اول شامل سه فصل است که تفسیری از گذشته، حال و آینده هوش مصنوعی را دربرمی‌گیرد. در واقع بخش اول نه مقدمه‌ای برای هوش مصنوعی به معنای تکنیکی و نه معرفی آن برای مبتدیان است؛ بلکه تفسیری فلسفی از هوش مصنوعی به عنوان تکنولوژی است. تز اصلی نویسنده در این بخش این است که هوش مصنوعی یک طلاق بی‌سابقه میان عاملیت و هوش است؛ بنابراین بخش دوم کتاب، نه بررسی فرانظری، بلکه بررسی نظری پیامد‌های این طلاق است. از این رو، نویسنده تأکید کرده است که خواننده نباید انتظار یک کتاب درسی را از این کتاب داشته باشد که تمام مسائل اخلاقی عمده که بر هوش مصنوعی تأثیر می‌گذارند، در آن بررسی شود.

بخش دوم کتاب، این ایده را توسعه می‌دهد که هوش مصنوعی شکل جدیدی از عاملیت است و می‌تواند از نظر اخلاقی و غیراخلاقی مهار شود که به طور خاص در فصل چهار، چشم‌اندازی یکپارچه درباره بسیاری از اصولی که ارائه داده است، برای چهارچوب‌بندی اخلاق هوش مصنوعی پیشنهاد شده است و این موضوع منجر به بحث فصل پنج درباره خطرات بالقوه‌ای شده است که ممکن است کاربرد این اصول را تضعیف کند.  

در ادامه این کتاب در فصل ششم، رابطه بین اصول اخلاقی و هنجار‌های حقوقی و همچنین تعریف اخلاق نرم به عنوان اخلاق پس از انطباق مورد بررسی قرار گرفته است. پس از آن، چالش‌های اخلاقی ناشی از توسعه و استفاده از هوش مصنوعی، استفاده‌های شرورانه از هوش مصنوعی و شیوه‌های خیرخواهانه هنگام استفاده از هوش مصنوعی تحلیل شده است.

تأثیرات مثبت و منفی هوش مصنوعی بر محیط زیست در فصل یازدهم مورد توجه قرار گرفته است. اینکه چگونه می‌تواند نیرویی مثبت در مبارزه با تغییرات اقلیمی باشد، اما نه بدون مخاطرات و هزینه‌هایی که می‌توانند و باید از آنها اجتناب شوند یا کاهش یابند.  

نویسنده در مقدمه کتاب در رابطه با نتیجه‌گیری اشتباه خوانندگان هشدار داده و اظهار نگرانی کرده است؛ چراکه ممکن است برخی از خوانندگان به این نتیجه برسند که این اثر یک کتاب ضدتکنولوژی است، کتابی که در آن محدودیت‌های هوش مصنوعی یا کار‌هایی را که هوش مصنوعی نمی‌تواند انجام دهد، نشان می‌دهم. آنها همچنین ممکن است برعکس نتیجه بگیرند که این کتاب به تکنولوژی بسیار خوش‌بین است و بیش از حد عاشق انقلاب دیجیتال و هوش مصنوعی به عنوان یک نوشدارو است که هر دو نتیجه‌گیری اشتباه است.

فلوریدی معتقد است؛ این کتاب تلاشی برای باقی ماندن در میانه است؛ در جایی که نه جهنم است و نه بهشت، بلکه برزخ پرمشق تلاش‌های انسانی است. راه‌های زیادی برای ارزیابی تکنولوژی وجود دارد، یکی از آنها از طریق طراحی خوب و حکمرانی اخلاقی است و این بهترین رویکرد است.

به دلیل اندوخته‌های فلسفی و تحلیلی فلوریدی در زمینه فلسفه و اخلاق اطلاعات، اثر حاضر از رویکرد استدلالی منسجمی در تبیین مبانی فلسفی اخلاق هوش مصنوعی برخوردار است. به همین دلیل، می‌توان این کتاب را افزون بر محققان اخلاق، به ویژه اخلاق کاربردی، به مهندسان، مدیران، حقوق‌دانان و سیاست‌گذاران مرتبط با توسعه و استقرار سیستم‌های هوشمند نیز پیشنهاد کرد.

فلوریدی از معتبرترین و بانفوذترین چهره‌های فلسفه معاصر به شمار می‌رود. او بنیانگذار فلسفه اطلاعات است و از مهم‌ترین مفسران انقلاب دیجیتال محسوب می‌شود. پژوهش‌های او عمدتاً بر اخلاق دیجیتال، اخلاق هوش مصنوعی، فلسفه اطلاعات و فلسفه تکنولوژی متمرکز است. سایر زمینه‌های موردعلاقه‌اش شامل معرفت‌شناسی، فلسفه منطق، تاریخ و فلسفه شک‌گرایی است. در میان جوایز متعدد او، می‌توان به نشان شوالیه صلیب اعظم (نشان لیاقت جمهوری ایتالیا) اشاره کرد که در سال ۲۰۲۲، به پاس آثار بنیادی‌اش در فلسفه، به او اعطا شد.

یادآور می‌شود؛ کتاب «اخلاق هوش مصنوعی» به قیمت ۶۷۵ هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.