به گزارش ایکنا، حجتالاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجتپور؛ مفسر قرآن کریم، 13 مهرماه در ادامه مباحث تفسیر تنزیلی در حرم حضرت معصومه(س) با بیان اینکه خداوند برای آنکه مسئله تربیت را شروع کند ابتدا نهادهای اعتقادی را به شکل خاصی وارد زندگی مردم کرده است، گفت: اولین مفهوم، ربوبیت یا مالک تدبیر بود و براساس آن فرمود: چون مردم در برابر تدابیر خدا دو دسته هستند و برخی سرکش شده و برخی تسلیم بنابراین حتما عدالت اقتضاء میکند جزای اشخاص را متناسب با این صفاتشان بدهد، لذا در آیه شریفه فرموده است: «أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ».
وی با بیان اینکه مسئله دیگر اینکه خداوند تدابیر تشریعی خود را به وسیله پیامبر(ص) ابلاغ و ارسال میکند و ایشان باید از طرف خداوند مردم را بیدار کند، افزود: این هم عنصر مهمی در تحول است که جامعهشناسان از آن به عنوان اضطرار به تغییر نام میبرند، یعنی جامعه باید بداند در وضع خطرناکی است و باید از آن بیرون برود. بعد از این مرحله هم بحث تنظیم رابطه با رب است و اینکه ما چه واکنشی نسبت به رب داشته باشیم و در اینجا سوره حمد کاربرد دارد که میگوید: «ایاک نعبد و ایاک نستعین».
بهجتپور بیان کرد: وقتی رابطه انسان با خدا تنظیم شد برای اینکه بتواند او را بپرستد و تنها از او یاری بخواهد باید متن و بیانی برای گفتوگو با خدا داشته باشد، لذا در سوره تکویر به عنوان هفتمین سوره نازله فرمود: متنی که میتواند به شما قوام ببخشد قرآن است: «إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعَالَمِينَ؛ لِمَنْ شَاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَسْتَقِيمَ»؛ بنابراین نهادهای ربوبیت، جزا، هشدار، انذار و تنظیم رابطه با خدا و منبعی برای قوام شخصیت انسان تأسیس میشود، از این رو ما برای تحول در یک کلاس، هیئت، مجموعه و جامعه باید این مراحل را طی کنیم.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه انسان دنبال رهایی از رنج و رسیدن به سعادت به عنوان نیاز ذاتی است، اظهار کرد: راه رستگاری تزکیه نفس، یادکرد رب و نماز است. یادکرد رب یعنی؛ انسان باید همیشه رابطه خود را با خدا تنظیم کند؛ لذا فرمود: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّىٰ؛ وَذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّىٰ»؛ چارچوب اصلی دین را مشخص کرد، یعنی کل دین و دستورات تحولی در همین دو جمله است؛ اول اینکه انسان خودش باید بخواهد یعنی اراده برای این کار داشته باشد و دیگری اینکه نام و ویژگی خدای خود را یاد کند. اسم در آیه به معنای خالقیت و یا ویژگی خداوند است که باعث بلندی او میشود.
علم غربی تنها دنبال دفع رنج دنیوی است
بهجتپور با اشاره به آیه شریفه: «بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا» ادامه داد: آیه تصریح دارد که بشر دنیا را انتخاب میکند و اگر به رفع رنج هم میاندیشد صرفا رفع رنج در دنیاست نه آخرت. علم به معنای ساینس هم مأموریت خودش را اینگونه تعریف کرده است، در حالی که خداوند فرمود آخرت هم باقیتر و هم بهتر از دنیاست. قرآن کاری میکند که انسان از انتخاب دنیا به عنوان تنها گزینه دور شود و بداند از جهت کیفیت و کمیت آخرت بهتر است.
مفسر قرآن کریم با بیان اینکه بخل و احساس بی نیازی از بدترین آفات برای طی کردن مسیر سعادت است، گفت: خداوند به چنین افرادی وعده داده است که مسیر سختی برای او ایجاد میکنیم؛ در مورد افراد سخی و بخشنده هم فرموده است که مسیر آسانی برای او ایجاد خواهیم کرد.
صاحب تفسیر تنزیلی با بیان اینکه انفاق و بخشش مال باعث تزکیه خود انسان است، تصریح کرد: انسان اگر بتواند مالش را ببخشد از وابستگی و دلبستگی آزاد خواهد شد. «الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّىٰ، وَمَا لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَةٍ تُجْزَىٰ، إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَىٰ، وَلَسَوْفَ يَرْضَىٰ»؛ حتما چنین انسانی را راضی خواهیم کرد. در سوره فجر هم به سوء استفاده از قدرت و ثروت تأکید فرموده است و نسبت به این موضوع هشدار میدهد؛ یکی از چیزهایی که درباره آن هشدار جدی داده است این است که صاحبان قدرت و ثروت که سوء استفاده کنند حتما در کمینگاه الهی گرفتار خواهند شد و باید از این موضوع بترسیم.
وی افزود: محور سوره فجر تقریبا بر این موضوع استوار است. ابتدا به عذاب قومهای عاد و ثمود اشاره دارد که خانههای بزرگ با سنگ میساختند یا فرعون که قدرت بسیار زیادی داشت و خدا هم تازیانه عذاب را بر آنان زد و بعد فرموده است: إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ.
استاد حوزه علمیه افزود: در آیات بعد هم به زمانی اشاره دارد که اگر قدرت و ثروت از انسان سلب شود آن را اهانت میداند و وقتی به او عطا شود نشانه کرامت خود و تکریمش از سوی خدا تلقی میکند اما خداوند فرموده است شما اهل تکریم و بخشش به یتیم نبودید و از قدرت و ثروتتان سوء استفاده میکنید و اینها زمینهای برای عذاب اخروی است، هشدار داده است تا انسانها مراقبت کنند.
عدم استفاده از عمر یعنی خسران دائمی
بهجتپور با بیان اینکه هشدار دیگر به انسان این است که، ای انسان مجموعه فرصت و استعدادهایی در اختیار تو قرار داده شده است که اگر از آن استفاده نکنی خسران خواهی دید و ضرر میکنی، افزود: خداوند در سوره عصر فرموده است انسان پیوسته در خسران است؛ عمر فرصتی است که اگر از آن استفاده نکند متضرر خواهد شد، مانند پولی که ثابت در حساب انسان باقی بماند بدون اینکه از آن استفاده کنی. «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ»؛ یعنی اگر انسان سرمایه وجودی و استعداد خود را فعال نکند، ضرر کرده است.
وی بیان کرد: چارچوب استفاده از این استعدادها را میدهد و میفرماید:؛ «إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ» یعنی، بر پایه ایمان، عمل شایسته و مورد پسند خداوند انجام دهد؛ لذا عمل صالح، عملی است که برخاسته از ایمان است در غیر اینصورت عمل خوبی که برخاسته از ایمان نیست، عمل صالح حساب نمیشود. این دو توصیه برای آن است که، انسان پایدار بماند. در حقیقت توصیه آیه این است که مؤمنین باید دائما همدیگر را به حق و صبر توصیه کنند تا پایدار بمانند و راهپیمایی، زیارت و ادعیه دسته جمعی همه برای همین مسیر است.
ویژگی کنود بودن
صاحب تفسیر همگام با وحی با بیان اینکه خداوند در سوره عادیات به کنود بودن انسان اشاره کرده است، ادامه داد: کنود بودن غیر از ناسپاسی است؛ برخی شدیدا ناسپاسی معنا کردهاند؛ کنود یعنی کسی همه نعمتها را دارد و ناگهان فرزندش را از دست داد یا حادثه تلخ دیگری برای او پیش آمد و به همین یک دلیل، با خدا قهر میکند؛ این همه نعمت دریافت کرده است اما وقتی یک مصیبت به او رسید خدا را ناسپاسی میکند و دائما میگوید چرا من؟ مگر من چه کردهام؟ به خدا میگوید من دیگر نماز نمیخوانم. یکی از مشکلات سد راه بندگی، ناسپاسی است؛ انسان تا عاشق و محب خدا نشود بندگی او را نخواهد کرد، لذا باید روحیه ناسپاسی و بریدن از خدا از انسان گرفته شود.
وی افزود: اگر انسا کنود باشد راه بندگی را طی نخواهد کرد، لذا در سوره عادیات به عنوان چهاردهمین سوره نازل شده به این موضوع اشاره کرده و هشدار میدهد بترسید که خدا شاهد بر این کار شماست و میفرماید: آیا خدا نمیداند که تو چقدر ناسپاس و زودرنج هستی. اگر جامعه به سمت شکر واقعی نرود، حتما منحرف خواهد شد. در سوره اعراف شیطان قسم خورده است که انسان را منحرف کند و در توضیح آن میگوید من کاری میکنم که اکثر انسانها شاکر تو نباشند.
بهجتپور با اشاره به آسیب زیادهطلبی نعمت در پایان گفت: مشغول شدن به زیادهطلبی در نعمت و شرکت در مسابقه کسب نعمت، از آفات مهم تزکیه و سعادت است و این کار تا جایی پیش میرود که همه کارهای او برای کسب قدرت، ثروت و شهرت است؛ مثلا میگوید من تدریس می کنم که مشهور شوم. این هم آسیب بزرگی است که انسان همه تلاش خود را بر فزونخواهی بگذارد و امور معنوی را هم خرج دنیایش کند.
گزارش از علی فرجزاده
انتهای پیام