آیتالله جوادی آملی؛ قلهای کمنظیر در علوم اسلامی و پژوهش
مدیر حوزههای علمیه، آیتالله العظمی جوادی آملی را الگویی کمنظیر از جامعیت علمی، پژوهش و اثرگذاری فراتر از حوزه معرفی کرد و بر ضرورت تولید نظریه و شناخت منصفانه تمدن غرب تأکید کرد.
به گزارش ایکنا، آیتالله علیرضا اعرافی، مدیر حوزههای علمیه، ۲۵ آذرماه در مراسم هفته پژوهش که در بنیاد علوم وحیانی اسرا در قم برگزار شد، با بیان اینکه آیتالله العظمی جوادی آملی حق بزرگی بر گردن حوزه، انقلاب، دانشگاه و مجموعههای علمی دارند، گفت: ایشان الگویی تمامعیار از یک محقق، اندیشمند و راهبر پژوهش هستند؛ ازاینرو سخن گفتن از ایشان برای حوزه و دانشگاه مفید است.
وی با بیان اینکه حضرت استاد در علوم اسلامی از جامعیتی نمونه و ممتاز برخوردار است، اظهار کرد: ما شخصیتهای بزرگی در ادبیات عرب، کلام، فقه، اصول، تفسیر و دیگر علوم داشتهایم، اما هرکدام در یک، دو یا سه رشته تضلع داشتهاند؛ البته شخصیتهای نادری نیز از جامعیت در علوم مختلف اسلامی برخوردار بودهاند که شاید در هر قرن به تعداد انگشتان یک دست قابل مشاهده باشند.
آیتالله اعرافی با تأکید بر اینکه آیتالله العظمی جوادی آملی در حد متناسبی در هفت تا هشت رشته تضلع و تسلط دارند و اینگونه افراد انگشتشمار بوده و هر چند قرن یکبار تکرار میشوند، افزود: ایشان در ادبیات عرب و فارسی، فقه، تفسیر، کلام، اصول و عرفان تبحر دارند و بر این علوم مسلط هستند. این جامعیت مزایای فوقالعادهای دارد، بهویژه زمانی که انسان قصد نظامسازی داشته باشد؛ موضوعی که در محور چهارم پیام مقام معظم رهبری درباره حوزه سرآمد نیز بر آن تأکید شده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: جامعیت برای نظامسازی و تولید کلاننظریه در اندیشه تمدنی از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ این جامعیت در حضرت استاد متجلی بوده و البته حاصل عنایت الهی و تلاش و کوشش خستگیناپذیر ایشان است.
مدیر حوزههای علمیه با بیان اینکه آسیب جامعیت ممکن است کمعمقی باشد و گاه شاهد بزرگانی هستیم که جامعیت دارند اما در همه رشتهها عمیق نیستند، افزود: ما افرادی را شاهد بودهایم که بهصورت متوسط از جامعیت برخوردار بودهاند و این از آسیبهای جامعیت بهشمار میرود؛ اما معدود کسانی هستند که تعدد و تکثر ورود به علوم اسلامی را همراه با ژرفنگری و منهج اجتهادی و عقلانی برای تولید نظریه دارا باشند.
ایستاده بر قله تفسیر، فلسفه و عرفان
وی افزود: آیتالله العظمی جوادی آملی بیتردید در فلسفه، تفسیر و عرفان از قلههای برجسته قرن معاصر بهشمار میروند. بهسادگی نمیتوان کسی را یافت که توان گرهگشایی از متون پیچیده حکمت مشاء، حکمت متعالیه، عرفان و منطق و دیگر علوم را داشته باشد؛ افراد اندکی از چنین توانایی برخوردارند، اما ایشان احاطه و تضلعی فوقالعاده دارند و در عین برخورداری از تضلع متنی، از عمق تحلیلی نیز غافل نماندهاند.
وی ادامه داد: افرادی هستند که بر متن تضلع خوبی دارند، اما از احاطه مضمونی و محتوایی برخوردار نیستند. در حوزه تفسیر نیز این برتری کاملاً روشن است و در تعبیرات مقام معظم رهبری مطالب شگفتانگیزی درباره ایشان و تفسیرشان بیان شده است که گویی در حد اعجاز است.
آیتالله اعرافی با بیان اینکه جامعیت، ژرفایی و عمقنگری از ویژگیهای بارز آیتالله جوادی آملی است، تصریح کرد: افزون بر این دو ویژگی که امروز نیاز جدی ما بهشمار میرود، آشنایی با غرب و تحولات علمی آن نیز اهمیت دارد؛ بنده بارها عرض کردهام که هیچ فعالیت تبلیغی در سطح نخبگانی یا کار تحقیقی در مسیر توسعه مرزهای علوم اسلامی میسر نیست، مگر آنکه رقیب تمدنی و فکری خود را منصفانه و درست بشناسیم و دچار افراط و تفریط نشویم.
وی اظهار کرد: بنده به مبلغان اعزامی به دانشگاهها و مدارس تأکید دارم که باید بدانیم غرب در طی چند قرن، نظامات خود را وارد سبک زندگی، اندیشه، صنعت و دیگر عرصهها کرده است و ما باید این نفوذ را در همه اضلاع زندگی بشر امروز مشاهده و تحلیل کنیم.
عضو فقهای شورای نگهبان ادامه داد: در تحقیق و پژوهش و تولیدات علمی جدید، این مسئله از اهمیت و ضرورت بیشتری برخوردار است. اگرچه داشتن ۲۰۰ تا ۳۰۰ درس خارج در حوزه عبادات و امثال آن لازم است، اما اگر بخواهیم بدون مبنا و روش از این حوزهها فراتر برویم، موجب اضلال و گمراهی خواهد شد؛ چراکه برخی افراد بدون منهج، پایه و مبنا وارد این عرصهها میشوند و برخی دیگر نیز اساساً وارد این مقولات نمیشوند و در نتیجه بهصورت افراطی یا تفریطی دچار تحجر و سنتگرایی یا مدرنیتهزدگی میگردند.
وی افزود: حوزه باید میراث سنتی خود را حفظ کند؛ ازاینرو اگر کسی بتواند آثاری چون اسفار، شفا و مانند آن را تدریس کند، امری ارزشمند است. با این حال، حوزه نمیتواند مدعی شود که نباید وارد عرصههای جدید شد یا بدون روش و چارچوب به این حوزهها ورود کرد.
شناخت منصفانه غرب
اعرافی افزود: اگر حوزه و نهاد دین بخواهند پاسخگو باشند، باید تحولات و ویژگیهای تمدن رقیب را بهصورت سنجیده و دور از تعصب بیجا یا شیفتگی بشناسند و نقد کنند؛ ازاینرو لازم است با بنیانهای فلسفی غرب آشنا باشند.
مدیر حوزههای علمیه با بیان اینکه همه نمیتوانند بهطور کامل وارد این مسائل شوند، گفت: حضرت استاد این ویژگی را بهنحو بسیار خوبی دارند و نظامات اجتماعی و حقوقی غرب و مبانی فلسفی آن را میشناسند و توانایی ورود به این حوزهها را دارند.
وی با اشاره به لزوم آشنایی فراحوزوی اظهار کرد: برخی استادان و محققان تنها با حوزه و جامعه متدینین آشنایی دارند، اما برای ایجاد اثرگذاری، باید فراتر از حوزه را نیز بشناسیم و توانایی لازم برای اثرگذاری را داشته باشیم؛ کسانی که هرگز از قم فراتر نرفتهاند و محیطهای دیگر را نمیشناسند، نمیتوانند اثرگذار باشند.
عضو شورای نگهبان افزود: این مسیر نیازمند صبوری است و حضرت استاد جوادی آملی این ویژگیها را دارند؛ ایشان در شاخصه انقلابی بودن در اوج هستند و در عین حال دانشگاه را میفهمند و توانایی برقراری ارتباط فراتر از حوزه را دارند. اما برخی تلاش کردهاند چنین باشند اما در مسیر لغزش پیدا کردهاند؛ بنابراین شاهد هستیم که گاهی مقامات حضرت زهرا(س) را که روشن و واضح است زیر سؤال میبرند و متأسفانه بعضاً برای خوشامد گروه یا عدهای، سخنان بیپایهای بیان میشود.
وی افزود: کسانی مانند امام خمینی(ره) و حضرت استاد، هم حوزه و هم فراتر از آن را میفهمیدند و پایبندی عمیقی به مبانی و اصول داشته و دارند. امام خمینی(ره)، در زمانی که نه رسانهای در دسترس بود و نه وسایل ارتباطی گسترده، توانست معادلات دنیا را به خوبی تشخیص دهد و این امر از کرامات ایشان به شمار میرود.
حوزه نظریه تولید کند
اعرافی تأکید کرد: اگر در حوزه حرفی تولید میکنیم، باید قدرت ارائه آن حرف در دل دانشگاه و غرب و توانایی تولید گفتمان را داشته باشیم؛ در غیر این صورت، اگر تنها برای خودمان تولید کنیم، ثمری نخواهد داشت. وقتی درباره حقوق زن سخن میگوییم، باید بتوانیم در تریبونهای داخلی و بینالمللی نظریات خود را در مورد زن و خانواده ارائه دهیم و از منطق اسلامی دفاع کنیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به الزامات توسعه رسالتهای حوزه گفت: یکی از این الزامات، توسعه علوم روشی در تبلیغ، ترویج و ... است و بنابراین نیازمند تحقیق میدانی هستیم.
وی با تمجید از طهارت روح، پاکی نفس، اخلاص، تواضع و کرامت آیتالله العظمی جوادی آملی تصریح کرد: این ویژگیهای اخلاقی به سایر ویژگیها روح میبخشد و آنها را روشن میکند؛ رسالت اصلی حوزه نیز در همین طهارتورزی و پاکی است.
اعرافی بیان کرد: بنده در سخنرانیهای مختلف تکرار کردهام که در سال ۱۳۵۶، اوایل جلد دوم اسفار را خدمت ایشان یاد گرفتم و مطالبی درباره انسان و فقر نفس گفتند که بر ذهن من نقش بسته و هرگز از خاطرم پاک نمیشود.
در خاتمه، وی افزود: ۱۷ مرکز تحقیقی، پژوهشی و علمی وابسته به حضرت استاد در حوزه وجود دارد که مایه تقدیر است و برای حوزه قطعاً سرمایه محسوب میشود؛ البته اگر این داراییها ۵۰ برابر هم شوند، باز هم جای کار دارد.
در پایان این جلسه، از ۳۴ اثر پژوهشی رونمایی شد و چند محقق بنیاد اسرا مورد تجلیل قرار گرفتند.
انتهای پیام
